De familie Nilant is van oorsprong afkomstig uit Münsterland, Duitsland. Ergens in de 16e eeuw heeft de familie zich in Deventer gevestigd, waar de nazaten veel macht en invloed hebben verworven. Hendrik Nilant was bijvoorbeeld een bekende Deventer burgermeester. In de 17e eeuw heeft de familie haar invloed uitgebreid naar Zwolle, de Nilants bezaten vanaf die tijd belangrijke posities in het Zwolse stadsbestuur. Die invloed duurde voort tot in de 19e eeuw, in de 20e eeuw komen we geen Nilants meer tegen in de hoofdstad van Overijssel.
De familie Nilant had naast diverse erven en landerijen ooit in Spoolde een fraai landgoed, IJsselvliet, waar overigens geen enkel spoor meer van over is (behalve dan het puin in de grond), maar de Nilantsweg is natuurlijk een blijvende herinnering aan deze familie. De vraag is overigens of de weg vernoemd is naar de familie of naar het Nieuwe Land, het stukje polder tussen Westenholte en Spoolde in. De Spoolderenkweg heette destijds Nieuwlandswegje en sloot direct aan op de Nilantsweg. De Meenteweg heette toen nog Nilantsweg, pas later is de weg hernoemd. Waarschijnlijk is de Meenteweg vernoemt naar de gemeenschappelijke markegrond waar ze langs liep. In de historische kranten komen we de Nilantsweg pas tegen in 1857. Op de historische kaart van het Kadaster uit 1832 wordt de weg aangeduidt met Nielandsweg, die is een duidelijke verwijzing naar het Nieuwe Land. De vraag is of het te achterhalen is, de familie Nilant is pas sinds het overlijden van Arnoldus Greven in 1743 in het bezit van het landgoed IJsselvliet, als de weg voor die tijd ook al Nilantsweg heette, dan is het een verbastering van Nieuwlandsweg.
Maar goed, laten we verder gaan met de familie. In de archieven van het HCO lezen we een aantal aardige wetenswaardigheden over de familie Nilant en de aanverwante families.
Zwollenaar Lucas Nilant (1691-1767) was getrouwd met Agnes Greven (1698-1738). Agnes was een dochter van Zwols burgermeester Arnoldus Greven (1656-1743) en Hillegonda van Voorst (1670-1761) . Arnoldus was de vierde zoon van Willem Greven (1617-1667) en Agnes Goedtman (1623-1684). Een zuster van Agnes, Johanna Goedtman (ca. 1620-1691), was getrouwd met Coenraad Nilant (1612-1672), de grootvader van Lucas Nilant. Johanna en Agnes waren dochters van Lucas Goedtman en Nicola ter Cuylen, Willem Greven en Coenraad Nilant waren zwagers.
De geschiedenis van de familie Nilant in Zwolle begint bij het huwlijk in mei 1639 van de Deventenaar Coenraad Nilant, burgermeesterszoon, met de Zwolse Johanna Goedtman.
De erven en grond in Spoolde zijn afkomstig van de familie Greven. De vader van Willem Greven had al een leengoed erf ten Campe in Spoolde en stukken land bij de Spoolderberg, afkomstig van de adellijke familie Van Haersolte.
In het HCO archief zien we een melding uit 1664 over het erve ten Colcke in Spoolde, achterleen van het huis de Ruytenborch bij Dalfsen. Volgens het archief gaat het leen terug tot 1481, wat niet wil zeggen dat de familie Greven het leen al die tijd bezat. Het erve ten Colcke is de voorloper van het landgoed IJsselvliet, vlak naast het Katerveer en strak tegen de IJsseldijk.
Een zoon van Willem Greven, Arnoldus, was getrouwd met Hillegonda van Voorst. Hillegonda had een broer, Christiaan van Voorst, die net als de familie Greven land bezat in Spoolde. In het archief zien we bijvoorbeeld dat Christiaan van Voorst een stuk land in Spoolde koopt in 1708. Arnoldus wordt net als zijn vader Willem beleend met het erf ten Colcke in Spoolde bij de IJssel.
Christiaan van Voorst bezat ook het leen op het erf Engelradinck, de boerderij tegenover het erf ten Colcke, blijkt uit een melding uit het archief: "Akte van belening van Dr. Lucas Nilant namens zijn oom Christiaan van Voorst met de katerstede Engelradinck, ressorterende onder de hof te Ommen, met 5 morgen in de enk in de buurschap Spoolde. 1744. Met retroacta van 1631 en 1729".
In bovenstaande kadastrale tekening zien we IJsselvliet vlak langs de IJsseldijk en aan de overkant van de weg het erf Engelradinck.
Arnoldus Greven had in die tijd dus een leen op het erve ten Colcke en zijn zwager Christiaan van Voorst een leen op het erve Engradinck.
Wat lezen we nog meer in het archief? Lucas Nilant trouwde in 1723 met Agnes Greven en ze kregen vlot na elkaar vijf dochters en één zoon, Lambertus (1728-1778). Moeder Agnes overleed vrij jong in 1738, haar vader Arnoldus pas in 1743. Vier dochters bleven ongehuwd, alleen dochter Johanna Geertruid trouwde na de dood van haar vader in 1767 op 41 jarige leeftijd met Rudolf van Sonsbeek. Zoon Lambertus trouwde in 1757 met de Zwolse Margaretha Geertruid Scriverius (1723-1805).
Waarschijnlijk ging het leen op het erve ten Colcke na de dood van Arnoldus over op Lucas Nilant. We zien geen direct melding hiervan, maar we zien wel een melding dat zijn dochter Henrica Gerbregt het leen ontvangt in 1767, na de dood van haar vader. Henrica overlijdt in 1783, het leen gaat dan over op zus Hillegonda Christina. Hillegonda overleed in 1799, het leen gaat daarna over op zus Willemina Agnes. Zij overlijdt vier jaar later in 1803. Het erf is dan al omgedoopt tot IJsselvliet.
Er zijn een aantal brieven van Lucas Nilant teruggevonden geschreven vanaf IJsselvliet, uit de jaren 1757 en 1763. Waarschijnlijk was in die tijd de spieker (voormalige graanopslag) al bewoonbaar. Het kwam voor dat welgestelde families uit de stad zich in de zomermaanden, wanneer het leven in de stad niet meer zo aangenaam was, terugtrokken op hun buitenverblijven. Om een aangenaam verblijf mogelijk te maken werden vaak de versterkte graanopslagen, de spiekers, uitgebouwd tot comfortabele landhuizen.
In een belastingaanslag uit 1783, na de dood van Henrica, werd het goed omschreven als 'het erve en goed Isselvliet of de Colk te Spoolde, bestaande in 't Spijker en boerenhuis met de hoven en plantagien, de sogenaemde Pol aan de weg en aangelegen landerijen etc'.
Het leenstelsel werd na de Franse Revolutie afgeschaft. We zien dat de erven en landerijen in Spoolde verdeeld werden onder de nazaten van Lambertus Nilant, Lucas krijgt het erf ten Colcke (IJsselvliet) en het erf Engradinck, broer Antonius krijgt het erf de Meeuwesbelt (Nilantsweg 99). Lucas heeft dan al de katerstede (keuterboerderijtje) het Rot in Spoolde in bezit, hij verkreeg deze op zesjarige leeftijd in 1767 na het overlijden van zijn grootvader Lucas Nilant. Mij is niet bekend waar het Rot stond.
Het leengoed de Hof te Spoolde kwam pas na 1800 in het bezit van Lucas. In 1795 werd het nog verkocht aan boer Jan Janssen van Keulen uit Schelle, ergens tussen 1795 en 1832 (archief Kadaster) heeft Lucas de hof gekocht.
Lucas trouwde in 1789 met Gerharda Judith van Hoboken (1767-1837), dochter van Eusebius Jacobus van Hoboken (1732-1783), postmeester en klerk bij de provincie en Elisabeth ten Cate (1728-1788). In 1825 verkocht het paar hun huis in de Zwolse binnenstad (hoek Sassenstraat - Nieuwe Markt) en vestigden zich op IJsselvliet.
In 1837 overleden Lucas en zijn vrouw vrij vlot na elkaar. Het landgoed IJsselvliet werd te koop aangeboden, uiteindelijk kwam het in handen van mr Jacob Hendrik van Rechteren van Appeltern, die er in 1845 overleed. De boerderij Bloemerserve werd verkocht aan baron van Lamsweerde, de Hof bleef een tijd in handen van de nazaten Nilant, maar werd uiteindelijk verkocht aan de familie Klei.
De baron van Lamsweerde was getrouwd met Anna Cornelia Vos de Wael, haar vader, burgermeester van Zwolle, bezat onder meer een boerderij op de Blalo, ter hoogte van Scania.
Wat weten we nog meer van Lucas Hendrik Coenraad Nilant? Volgens de archieven was Lucas kerkmeester van de Grote Kerk, hij was hopman van het burgerregiment, gemeensman voor de wijk Voorstraat en vanaf 1795 was hij plaatsvervangend schout voor Zwollerkerspel en vanaf 1811 zelfs burgermeester. Daarboven op was hij sinds 1812 notaris in Zwolle. Lucas had net als zijn voorvaderen rechten gestudeerd, hij studeerde af in Leiden.
Lucas Nilant was gereformeerd, vrijmetselaar en patriot.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten