zondag 30 juni 2013

De bewoners van de hof

Wie waren de bewoners van de hof te Spoolde? Ik heb daar de afgelopen jaren veel onderzoek naar gedaan en met goed fatsoen kunnen we tot de eerste helft van de 19e eeuw (1800-1850) achterhalen wie er op de hof gewoond hebben. Vooruit, in het leenregister van de hof zien we een eerste bewoner genoemd in 1474: "Dat guet toe Spolde, wesende twee waeren, dair Egbert op te woenen plach ende nu op woent Evert Wesselssoen."

Tot 1795 weten we vooral wie het goed in leen had, daarover in een ander artikel wat meer, maar we weten niet wie er op de hof woonde. Er van uit gaande dat de leenman niet zelf op de boerderij woonde, maar deze verpachtte aan een zogenaamde meijer.

In 1795, lezen we in het leenregister, wordt de hof verkocht aan Jan Jansen van Keulen. Jan is getrouwd met Elisabeth Wichers Neuteboom. Er is niet veel informatie voorhanden, we lezen echter in het doopregister dat Lisabet van Keulen uit Spoolde getuige was bij de aangifte van Lisabet, de dochter van Herm Jansen van Keulen en Hendrina van Keulen uit Schelle.

Uit het kadaster van 1832 weten we dat notaris en Spoolder markerichter Lucas Hendrik Coenraad Nilant eigenaar van de hof was. Lucas was een machtig en welgestelde Zwollenaar die in de zomermaanden verbleef op zijn landgoed IJsselvliet aan de IJsseldijk in Spoolde vlak naast het Katerveer. Over IJsselvliet later meer.

Middels een advertentie uit de Overijsselse courant van 1847 weten we dat de hof gepacht werd door de Zalker Gerrit Jan Kloosterman. Gerrit Jan was getrouwd met Dirkje Gerrits van Dijk en ze hadden twee dochters, Berendje en Hannegien. Hannegien trouwde in 1841 met buurman Jan Aalbers, weduwnaar van Aaltje Zwakenberg uit Westenholte. Jan en Hannegien waren de ouders van Aaltje en Eva Aalbers, de echtgenotes van Hendrik Zwakenberg uit Westenholte en Jan Klei. Een zoon van Hendrik, Derk en een dochter van Jan, Willempje, trouwden in 1908. Overigens waren er innige banden tussen de boeren in Spoolde en Westenholte, later zullen we daar dieper op in gaan.

De hof werd in 1847 te koop aangeboden, waarschijnlijk omdat Gerrit Jan wilde stoppen met het boerenbedrijf en de familie Nilant wel van de hof af wilde. Dochter Berendje was een jaar daarvoor al getrouwd met buurman Willem Denneboom. Uit het hypotheek archief (ondergebracht bij het HCO) weten we dat de boerderij gekocht werd door de Olderbroeker Geertje Hendriks Docter, weduwe van Jan Jans Klei.

Dit was niet geheel toevallig, zoon Hendrik Klei woonde immers sinds 1838 al op de boerderij naast de hof.
Deze hoeve behoorde bij het landgoed de Kortenberg, vlak naast de hof gelegen. (later werd de Kortenberg ook wel Marienheuvel genoemd. Het buitenhuis is echter afgebroken en de bomen op het landgoed gekapt en verkocht, tegenwoordig loopt er de oprit van de brug over het Zwolle-IJsselkanaal) Hendrik was in 1838 getrouwd met Willempje Boumeester, weduwe van Egbert Nijbroek. Egbert was een zoon van Hendrika Zwakenberg en Jurjen Nijbroek, die ooit op de hoeve behorende bij de Kortenberg woonden.

Hendrik werd in 1840 al genoemd in deze advertentie. Het polletje bomen in de advertentie bestaat nog steeds, het ligt tegenwoordig niet meer aan de weg, maar achter het huis van de familie Borst.

Willempje Boumeester was een dochter van Jan Boumeester en Aaltien van de Valkenberg uit Herfte (er staat nu nog steeds een boerderij de Valkenberg in Herfte), een zus van Evert van de Valkenberg, die getrouwd was met Hendrika Zwakenberg na het overlijden van Jurjen Nijbroek. Evert wordt nog genoemd in deze advertentie.

Egbert Nijbroek overleed in 1836 en Willempje hertrouwde met de Oldebroeker Hendrik Klei.

Op 27 mei 1847 wordt de boerderij verkocht aan Geertjen Docter voor 10.260 gulden. Geertjen gaat er zelf niet wonen, maar wel haar zoon Jan Klei, die in 1848 trouwde met Frederika Schroten uit Haerst. Frederika was een achternichtje van Willempje Boumeester.

Veel geluk hebben ze niet gehad, want Jan Klei overleed in 1852. Frederika hertrouwt met Wilhelmus Snel uit Dalfsen op 28 februari 1854. Op 3 februari wordt de inboedel van Frederika in de openbare verkoop gedaan. Hendrik Klei koopt de Hof van zijn moeder Geertjen in januari 1854 voor  10.700,- gulden.

Moeder Geertje Docter overleed op 6 maart 1854 in Oldebroek.

In 1864 overleed Hendrik Klei. Zijn zoon Jan Klei kocht de Hof voor 22.640,- gulden (tegenwoordig zou dat zo’n 228.000 euro zijn geweest).

Op 3 november 1864 trouwde Jan Klei met buurmeisje Eva Aalbers, dochter van Jan Aalbers en Hannigje Kloosterman.

Jan Klei en Eva Aalbers krijgen de volgende kinderen:

- Hendrik Klei (1866-1932) trouwde op 23-02-1899 met Berendiena Veldhuis
- Jan Klei (1867-1836) trouwde  in 1903 met Johanna Kiesebrink (1871-1916)
- Gerrit Klei (1870-1961) trouwde op 23-02-1899 met Geertje de Leeuw (1871-1950)
- Annigje Klei (1875-1964) trouwde op 23-02-1899 met Hendrik de Leeuw (1873-1950)
- Willempje Klei (1877-1953) trouwde op 26-03-1908 met haar neef Derk Zwakenberg (1879-1945)
- Eva Klei (1881-1939) trouwde in 1910 met Aalt Luchtenbelt
- Jansje Klei (1884-1961) trouwde op 30 april 1908 met buurman Frederik Aalbers (1878-1945)

Jan Klei en Eva Aalbers

Toen Willempje Klei in 1908 met Derk Zwakenberg trouwde woonden op de Hof alleen nog maar haar ouders en zusje Eva, die twee jaar later trouwde met Aalt Luchtenbelt.

Derk en Willempje kregen vier kinderen:

- Hendrik (21-01-1909 / 10-06-1975)
- Jan (04-01-1911 / 24-02-1979)
- Derk (26-12-1911 / 08-04-1984)
- Eva (28-08-1917 / 2013)

Opmerkelijk is de naam van Derk, het was (en is) niet gebruikelijk dat een zoon de naam van zijn vader kreeg. De oudste zoon werd in de regel vernoemd naar de grootvader van vaders kant, in dit geval was dat Hendrik. De tweede zoon werd genoemd naar de grootvader van moeders kant, dit werd dus Jan. Ook Eva kunnen we verklaren, dat was de moeder van Willempje, Eva Aalbers.
Maar waarom werd de derde zoon Derk genoemd? Volgens de traditie wordt een derde zoon genoemd naar de oudste broer van vaderskant. Maar Derks broer heette Jan en die naam was al vergeven. Meer broers had Derk niet, het eerstvolgende alternatief is dan de naam van de overgrootvader wat ook de naam van de vader was.

Eva Aalbers overleed in 1919, Jan Klei in 1928. Op het boerenbedrijf werd hard gewerkt, de tractor kwam pas in de jaren zestig. De kinderen Zwakenberg trouwden in en vlak na de oorlog, de boerderij werd opgedeeld om ruimte te bieden aan de startende nieuwe gezinnen.
Hendrik trouwde in januari 1943 met Mientje van ‘t Ende, dochter van Gerrit van 't Ende en Aaltje Klein uit Oldebroek. Ze verhuisden naar de Hertsenberg waar ze een paar kamers huurden. Vader Derk en moeder Willempje woonden aan de zuidelijke kant van de boerderij.

Vader Derk overleed in januari 1945,  zoon Derk trouwde in november van dat jaar met Christina van de Esker, zij verhuisden naar de boerderij van haar ouders op de Spoolderenk. Dochter Eva trouwde met Albert Reuvekamp in februari 1948 en zij bleven wonen bij moeder Willempje tot haar dood in 1953. Jan trouwde in april 1848 met Maria van der Kolk uit Heino, zij woonden in het middendeel van de boerderij.

Na de dood van moeder Willempje verhuisden Eva en Albert naar Westenholte, Jan en Maria schoven een kamer op en Hendrik en Mientje trokken in het noordelijke deel.

Jan en Maria kregen drie kinderen, Willy, Diny en Freek. Hendrik en Mientje kregen vier kinderen, Willy, Gerrit, Derk en Alie.

Jan en Maria bleven wonen op de hof tot 1978. Broer Hendrik was in 1975 al overleden. In 1976 nam zoon Gerrit het deel van zijn vader over en verhuisde met zijn gezin van Kampen terug naar Zwolle. Jan en Maria verkochten hun deel van de hof aan aannemer Jan Stil die de boerderij grondig renoveerde, maar er helaas niet lang van heeft kunnen genieten.

Gerrit woont nog steeds op de hof, samen met zijn vrouw Lieneke Wildeman.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten